Sytuacja, której doświadczyliśmy podczas rozprzestrzeniania się COVID-19, lockdownu i nagłego zamknięcia szkół, zmusiła nauczycieli i uczniów do zrewolucjonizowania swoich nawyków, zastosowania swoich umiejętności w zupełnie nowym scenariuszu i przemyślenia swojego podejścia do nauczania i uczenia się. Nawyki wielu rodzin również uległy głębokiej zmianie, co miało nieunikniony wpływ na emocjonalne doświadczenia ich członków.

To, co się wyłania, jest scenariuszem jasno-cienistym, w czasie wciąż dużej niepewności co do przyszłych lat szkolnych i możliwych podobnych wydarzeń, z którymi trzeba się zmierzyć. Z jednej strony, kształcenie na odległość niewątpliwie miało fundamentalne znaczenie dla zagwarantowania ciągłości dla uczniów, przyczyniając się do znacznej poprawy umiejętności cyfrowych wśród uczniów oraz nauczycieli. Natomiast z drugiej strony, było ono również źródłem stresu i zmęczenia dla obu wymienionych grup, a także znakiem tego, że szkoła powinna być przede wszystkim miejscem fizycznego nauczania i uczenia się, gdzie cyfryzacja jest narzędziem, które nie chce zastąpić tradycyjnego nauczania, ale uzupełnić je o bardziej innowacyjne, dynamiczne i przekrojowe podejście. Jednakże ten okres “cyfrowej” transformacji doprowadził do poprawy w zakresie umiejętności technologicznych i rozwiązywania problemów.

Na przykład we Włoszech, zgodnie z badaniem przeprowadzonym przez Microsoft, 70% nauczycieli stwierdziło, że nauczanie na odległość doprowadziło do znacznej poprawy ich relacji z technologią, generując liczne korzyści w wykonywaniu ich zawodu: korzystanie z narzędzi cyfrowych sprawiło, że nauczyciele byli bardziej zmotywowani (17%), bardziej skoncentrowani (9%) i ogólnie bardziej zadowoleni ze swojej pracy (9%). Inne mocne strony kształcenia na odległość to ogólna poprawa planowania nauczania (10%) oraz optymalizacja czasu i kosztów (9%). Jednak wśród mniejszości nauczycieli – 14% – okazało się, że trudno jest skutecznie zaangażować uczniów podczas lekcji.

Co więcej, przejście to doprowadziło również do rozwoju umiejętności cyfrowych u uczniów, a także do większej autonomii w fazie uczenia się. Kursy zdalne umożliwiły uczniom, od najstarszych do najmłodszych, zdobycie umiejętności cyfrowych – od uczestnictwa w wirtualnym spotkaniu po tworzenie i udostępnianie treści online – znacznie szybciej, uruchamiając proces oparty na wartościach, który pomoże im w przyszłości.

Rzeczywiście, kontakt z interaktywnymi narzędziami stymulował interaktywne i cyfrowe umiejętności wielu uczniów, którzy w coraz bardziej zdigitalizowanym świecie potrzebowali bardziej innowacyjnego i zaawansowanego podejścia. 

W rzeczywistości od najmłodszych lat dzieci są narażone na kontakt z technologią i coraz bardziej przyciągają je te narzędzia, które są obecnie uważane za codzienne dla wszystkich.

Oczywiste jest, że kształcenie na odległość przyspieszyło proces nabywania umiejętności cyfrowych, przygotowując młodzież, ale także nauczycieli na przyszłe potrzeby ery cyfrowej. 

W tym kontekście Unia Europejska wychodzi naprzeciw rosnącej potrzebie transformacji cyfrowej, wspierając nauczycieli, szkoły i uczniów za pomocą szeregu instrumentów bezpośrednio finansowanych w ramach Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej (DEAP) na lata 2021-2027, który przewiduje wysokiej jakości, integracyjną i dostępną edukację cyfrową, wspieraną przez wzmocnioną współpracę i wymianę na szczeblu UE. 

W tym względzie Komisja wzięła pod uwagę inwestycje przeznaczone na edukację, szkolenia i rozwój umiejętności, ale także programy wspierające edukację społeczną, w tym InvestEU, Erasmus +, który wspierał na przykład nasz projekt D.R.E.A.M zapewniający materiały do nauki na odległość rodzicom, szkołom i społecznościom, Europejski Fundusz Społeczny Plus, Horyzont Europa, Cyfrowa Europa i instrument “Łącząc Europę”.  Stworzono również blog zawierający materiały dydaktyczne oraz platformę wymiany dobrych praktyk dla ministerstw edukacji. Ponadto wprowadzono narzędzie samooceny SELFIE dla nauczycieli oraz platformy do nauki dla uczniów i nauczycieli, takie jak eTwinning i School Education Gateaway.

Źródła: 

• https://education.ec.europa.eu/focus-topics/digital-education/action-plan 
• https://education.ec.europa.eu/selfie 
• https://www.schooleducationgateway.eu/en/pub/index.htm 
• https://news.microsoft.com/it-it/2020/07/30/con-la-didattica-a-distanza-migliorano-le-competenze-digitali-di-docenti-e-studenti-cresce-la-coesione-tra-compagni-di-classe-ma-aumentano-stress-e-stanchezza-legati-allemergenza-del-modell-2/ 

Jako Szkoła Podstawowa Aegean w Turcji mieliśmy okazję promować nasz projekt w konkursie projektowym, w którym wzięło udział 300 szkół i w którym uczestniczyło około 800 słuchaczy.

Ponadto przeprowadziliśmy prezentację projektu i dzieliliśmy się informacjami i doświadczeniem na konferencjach, w których wybrane szkoły mogą uczestniczyć podczas Dni Erasmusa. 

Ukończyliśmy nasze scenariusze lekcji i filmy video, umieściliśmy je na stronie internetowej. Co więcej, każdy z partnerów wykonał tłumaczenia na swój język.

W przyszłym miesiącu pojedziemy do Albanii, aby odbyć ostatnie spotkanie. Chociaż jesteśmy smutni, że nasz projekt dobiega końca, czujemy się szczęśliwi i zadowoleni, ponieważ zdobyte doświadczenia, odbyte szkolenia i nawiązane przyjaźnie rzucą światło na nasze kolejne projekty.

Czy technologia może zastąpić człowieka? Być może często zadajesz sobie to pytanie. Technologia ułatwiła wiele naszych codziennych zadań. Nowe urządzenia, narzędzia, funkcje
i platformy są opracowywane każdego dnia w różnych obszarach. I jak każda dziedzina życia, zdecydowanie wpłynęła również na edukację i proces kształcenia.

Wpływ technologii i jej znaczenie w edukacji zostały szczególnie zaobserwowane i przyjęte podczas pandemii COVID-19, kiedy to zajęcia w środowisku fizycznym zmieniły się w zajęcia online, kiedy nauczyciele i uczniowie stali się głosami i twarzami wyświetlanymi z urządzenia,
a tablice zmieniły się na współdzielone ekrany. Niektórzy nauczyciele stanęli w obliczu zupełnie nowej sytuacji, do której musieli się przystosować. Inni nauczyciele, “szczęściarze”, mieli już pewne umiejętności w zakresie e-nauczania i z łatwością kontynuowali ten proces. Uczniowie stanęli w obliczu sytuacji, do której musieli się teraz dostosować. Niektórzy z nich byli wyposażeni we wszystkie wymagane umiejętności technologiczne, innym udało się zdobyć te umiejętności po drodze lub otrzymali pomoc od swoich przyjaciół, rodziny i nauczycieli.

Ale co z nauczycielami i uczniami mieszkającymi w odległych obszarach wiejskich, pozbawionych urządzeń technologicznych, narzędzi, sprzętu; bez dostępu do Internetu?
Co z dziećmi ze szkół podstawowych, które były zbyt małe, by samodzielnie poradzić sobie
z całym procesem? Co z rodzicami, którzy muszą pomagać więcej niż jednemu dziecku i nadal pracować w domu? Czy technologia może zastąpić nauczyciela? Prawdopodobnie nie. Jednak pomogła.Ponieważ technologia została uznana za naprawdę ważny czynnik umożliwiający komunikację na całym świecie i była szeroko wykorzystywana przez wszystkich do pracy i do innych codziennych zadań i czynności, a także była wykorzystywana jako główny czynnik ułatwiający proces edukacji, partnerzy projektu D.R.E.A.M (Distance & Remote Education to Achieve More) postanowili wnieść swój wkład w proces nauczania i uczenia się. Jeśli jesteś nauczycielem, uczniem, rodzicem lub po prostu osobą, która chce dowiedzieć się więcej o edukacji, zastanawiasz się, jak wykorzystać technologię w nauczaniu lub uczeniu się, poprawić swoje umiejętności lub poszerzyć swoją wiedzę na różne tematy, sprawdź: https://dreamdream.eu/
i https://www.youtube.com/@dreamdreamproject.

Pandemia COVID-19 spowodowała bezprecedensowe zakłócenia w sektorze edukacji na całym świecie. Szkoły i uniwersytety zostały zmuszone do przejścia na nauczanie online w celu przestrzegania przepisów dotyczących dystansu społecznego, więc korzystanie z zasobów cyfrowych stało się koniecznością dla zapewnienia ciągłości uczenia się. 

Pandemia wymusiła szerokie wykorzystanie zasobów dydaktycznych online. Nauczyciele zostali zobowiązani do stosowania narzędzi cyfrowych, w tym oprogramowania do wideokonferencji, systemów zarządzania nauczaniem (LMS) i cyfrowych narzędzi oceny. Nauczanie online wiązało się z kilkoma wyzwaniami, w tym brakiem zaangażowania uczniów, usterkami technicznymi
i niemożnością zapewnienia uczniom praktycznych doświadczeń edukacyjnych. Ponadto uczniowie z rodzin o niskich dochodach i obszarów wiejskich byli nieproporcjonalnie dotknięci brakiem dostępu do technologii i Internetu.

Pandemia przyspieszyła przyjęcie zasobów cyfrowych w edukacji. Nawet po ponownym otwarciu szkół i uniwersytetów wielu nauczycieli nadal korzysta z zasobów cyfrowych w nauczaniu. Korzystanie z LMS stało się bardziej powszechne, umożliwiając nauczycielom tworzenie
i udostępnianie zasobów, ocenę nauki uczniów i komunikację z rodzicami. Ponadto pandemia pobudziła rozwój nowych zasobów cyfrowych, takich jak wirtualne laboratoria, symulacje
i internetowe społeczności edukacyjne.

Wykorzystanie zasobów cyfrowych przekształciło sektor edukacji, a jego wpływ będzie prawdopodobnie odczuwalny nawet po zakończeniu pandemii. Zasoby cyfrowe mogą potencjalnie zapewnić uczniom spersonalizowane doświadczenia edukacyjne, dostęp do szerszego zakresu zasobów i możliwości współpracy z rówieśnikami na całym świecie. Istnieją jednak obawy dotyczące podziału cyfrowego i wpływu technologii na interakcje społeczne i zdrowie psychiczne. Nauczyciele i decydenci muszą współpracować, aby zapewnić, że zasoby cyfrowe są dostępne, sprawiedliwe i skuteczne w zwiększaniu efektów uczenia się. Podsumowując, pandemia dała sektorowi edukacji okazję do ponownego przemyślenia swojego podejścia do nauczania i uczenia się oraz wykorzystania potencjału zasobów cyfrowych.

Z drugiej jednak strony niekontrolowane, samodzielne i niezależne korzystanie z narzędzi cyfrowych może mieć również szkodliwy wpływ na zdrowie psychiczne uczniów. Wraz z rosnącym wykorzystaniem zasobów cyfrowych w edukacji, uczniowie spędzają więcej czasu przed ekranami, co może prowadzić do szeregu problemów ze zdrowiem psychicznym, w tym lęku, depresji i zaburzeń snu.

W szczególności korzystanie z mediów społecznościowych zostało powiązane z negatywnymi skutkami dla zdrowia psychicznego. Badania wykazały, że korzystanie z mediów społecznościowych może prowadzić do porównań społecznych, co może skutkować poczuciem nieadekwatności i niską samooceną. Ponadto media społecznościowe mogą być źródłem cyberprzemocy, która może prowadzić do lęku i depresji.

Co więcej, ciągła ekspozycja na informacje i stymulację może prowadzić do przeciążenia poznawczego, utrudniając uczniom koncentrację i efektywne przetwarzanie informacji. Może to skutkować uczuciem przytłoczenia i wypalenia, co może dodatkowo wywoływać problemy ze zdrowiem psychicznym.

Nauczyciele i decydenci muszą zdawać sobie sprawę z potencjalnych szkód i niewłaściwego wykorzystania narzędzi cyfrowych. Powinni oni promować odpowiedzialne korzystanie z technologii, edukować uczniów w zakresie zdrowych nawyków spędzania czasu przed ekranem oraz zapewniać zasoby i wsparcie uczniom, którzy mogą zmagać się z problemami zdrowia psychicznego. Obejmują one:

1. Promowanie odpowiedzialnego korzystania z technologii: Nauczyciele i rodzice powinni edukować uczniów w zakresie zdrowych nawyków spędzania czasu przed ekranem, takich jak robienie przerw, ustalanie limitów czasowych i unikanie technologii przed snem.

2. Zachęcanie do cyfrowego dobrostanu: Szkoły mogą opracować zasady i programy promujące cyfrowy dobrostan, takie jak ćwiczenia uważności, techniki radzenia sobie ze stresem i strategie radzenia sobie z cyfrowym przeciążeniem.

3. Zapewnienie zasobów i wsparcia: Szkoły powinny zapewnić zasoby i wsparcie dla uczniów, którzy mogą zmagać się z kwestiami zdrowia psychicznego związanymi z technologią cyfrową, takimi jak usługi doradcze, zasoby zdrowia psychicznego i dostęp do materiałów edukacyjnych.

4. Włączenie edukacji w zakresie obywatelstwa cyfrowego: Szkoły powinny włączyć edukację
w zakresie obywatelstwa cyfrowego do programu nauczania, ucząc uczniów, jak korzystać
z narzędzi cyfrowych w sposób odpowiedzialny i etyczny.

5. Ustanowienie jasnych zasad i wytycznych: Szkoły powinny ustanowić jasne zasady i wytyczne dotyczące korzystania z narzędzi cyfrowych, w tym wytyczne dotyczące właściwego korzystania z nich oraz strategie radzenia sobie z cyberprzemocą i nękaniem online.

W ten sposób szkoły mogą zapewnić uczniom możliwość czerpania korzyści z technologii cyfrowej i poprawić samopoczucie wszystkich, uczniów, nauczycieli i rodziców.

Miało to negatywny wpływ na edukację. Jednak wszyscy staraliśmy się zrobić wszystko, co w naszej mocy, aby skutecznie stawić jej czoła. Nauczyciele starali się organizować swoje zajęcia i kontynuować proces nauczania online w różnych formach. Instytucje edukacyjne i rząd starały się zapewnić kontynuację procesu i nie dopuścić do jego całkowitego przerwania. Rodzice pomagali swoim dzieciom w domu w procesie uczenia się i odrabianiu prac domowych. 

W dzisiejszych czasach, w podobnych lub nagłych sytuacjach, wszyscy powinniśmy mieć plan odpowiedzi na pytania:

– Co powinny zrobić instytucje edukacyjne?

– Co powinny zrobić organy publiczne?

– Co powinni zrobić nauczyciele?

– Jakie narzędzia technologiczne należy wykorzystać?

– Jakie strategie i wskazówki byłyby skuteczne?

– Jak możemy pomóc uczniom?

– Jak możemy pomóc dzieciom uczyć się w domu?

Projekt Distance & Remote Education to Achieve More (DREAM) pomaga odpowiedzieć na te pytania. 

Stworzono platformę off/online, na której będzie można znaleźć 120 scenariuszy lekcji i lekcji wideo stworzonych przez 72 nauczycieli ze wszystkich krajów partnerskich przeszkolonych w zakresie kompetencji i narzędzi cyfrowych, dostępnych w: języku angielskim, francuskim, włoskim, albańskim, tureckim, macedońskim, polskim i portugalskim. Materiały te mogą być wykorzystywane przez nauczycieli do organizowania własnych zajęć online w sytuacjach takich jak pandemia. Filmy i scenariusze lekcji obejmują wszystkie przedmioty i mogą być wykorzystywane przez nauczycieli do znajdowania odpowiednich pomysłów i inspiracji do tworzenia własnych filmów i wyjaśniania nowych pojęć uczniom szkół podstawowych. Mogą być również wykorzystywane przez rodziców w domu. Na platformie dostępne są samouczki wideo dotyczące różnych narzędzi cyfrowych, tj.: ANIMAKER, BOOK CREATOR, CANVA, EDPUZZLE, GENIALLY i KAHOOT.

Projekt DREAM wziął pod uwagę nie tylko trzy kluczowe podmioty w edukacji – trójkąt nauczyciel-uczeń-rodzic – ale także organy publiczne i władze lokalne. Na platformie można znaleźć artykuły z zaleceniami, w jaki sposób gminy mogą pomóc w usprawnieniu procesu uczenia się, zwłaszcza dla uczniów mieszkających na obszarach oddalonych i wiejskich oraz w tworzeniu dedykowanych przestrzeni dla wszystkich uczniów.

Otrzymasz również informacje o tym, jak zwiększyć wiedzę i świadomość nauczycieli, rodziców i władz lokalnych na temat znaczenia socjologicznych i psychologicznych aspektów uczenia się na odległość oraz zmniejszenia liczby osób przedwcześnie kończących naukę. Więcej informacji i wskazówek na temat tego, jak ułatwić proces uczenia się we wszystkich wyżej wymienionych językach, można znaleźć na naszej stronie internetowej www.dreamdream.eu.

Między innymi wskazuje się na fakt, że dzieci nie żyją już pod stałym nadzorem rodziców, ale zyskują swobodę samodzielnego rozwoju, myślenia i formułowania opinii. Dzieci mają coraz większy dostęp, i to w młodszym wieku, do ICT. Mimo fali krytyki, istnieją głosy o konieczności relacji budowanych za pomocą technologii informacyjno-komunikacyjnych, choćby ze względu na fakt demokratyzacji dostępu do technologii wzmacnianej przez szerokie  rozpowszechnienie różnych rodzajów narzędzi cyfrowych wśród dzieci już od szkoły podstawowej. Postawa rodziców wobec nowych mediów jest zróżnicowana, od pesymistycznej, poprzez obojętność, do pozytywnego nastawienia. Grupa świadomych rodziców dostrzega i doświadcza wielu trudności w szczególności w sytuacji kontroli i intencjonalnego oddziaływania wychowawczego. Pojawiające się kłopoty i dylematy rodzą krytyczne nastawienie do nowych mediów zwłaszcza w sytuacji niepowodzeń wychowawczych. Na przestrzeni nadchodzących lat styl użytkowania mediów cyfrowych ulegnie ujednoliceniu w grupie młodych osób i ich rodziców. Sytuacja ta powiązana jest ze zmianami generacyjnymi. Obie grupy wymagają jednak wzmocnienia „miękkich” składowych kompetencji cyfrowych, związanych z zagrożeniami cyberprzestrzeni. Rozwój mediów cyfrowych wymusza na rodzicach podejmowanie aktywności związanych z procesem uczenia się przez całe życie. Szczególnie przydatne w ograniczaniu zagrożeń świata cyfrowego staje się wparcie ze strony innych rodziców i profesjonalistów, a także autoedukacja. 

Projekt DREAM zapewnia wsparcie pedagogiczne dzieciom i rodzicom w zakresie bezpiecznego i uzasadnionego wykorzystywania ICT w edukacji. Przygotowane materiały dotyczą wskazówek i konkretnych porad dla rodziców dzieci korzystających z narzędzi cyfrowych. Bardzo często brak odpowiednich kompetencji wychowawczych, słaba relacja dziecka z rodzicami, występowanie sytuacji problemowych współwystępuje z zagrożeniami świata cyfrowego. Dlatego szczególną opieką należy objąć w kwestii wzmocnienia bezpieczeństwa cyfrowego dzieci i młodzież z rodzin cechujących się niewydolnością wychowawczą.